มอญรำ เป็นการแสดงของชาวมอญมาแต่โบราณ ใช้แสดงในงานมงคลต่าง ๆ เช่น งานบวชนาค งานแต่งงาน และงานฉลองอื่น ๆ ชาวมอญได้จัดเป็นประเพณีในราชการด้วย ครั้นเมื่อชาวมอญอพยพเข้ามาในประเทศไทย สมัยกรุงศรีอยุธยาในรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์ เมื่อประมาณปี พ.ศ. 2202 ได้นำประเพณีการแสดงมอญรำเข้ามาประจำในหมู่มอญด้วยกัน และการแสดงดังกล่าวนี้ได้วิวัฒนาการเรื่อยมาจนกระทั่งถึงทุกวันนี้

การแสดงมอญรำนั้น จะต้องใช้ปี่พาทย์มอญ ประกอบรำและการร้องโดยทั่วไปชาวมอญมีนิสัยรักดนตรี และศิลปะการแสดง เช่น มอญรำ และทะแยมอญ ต่อมาทะแยมอญหาผู้แสดงได้ยาก ยังเหลืออยู่แต่มอญรำเท่านั้น ที่ยังพอหาดูได้โดยเฉพาะในจังหวัดปทุมธานี การแสดงมอญรำยังนิยมใช้แสดงในงานต้อนรับแขก และงานศพผู้มีเกียรติซึ่งถือกันว่าเป็นที่เชิดหน้าชูตาของชาวมอญ

เพลงที่ใช้ประกอบการแสดงและรำเพลงแรกได้แก่ เพลง 12 ภาษา มีการรำประกอบ 12 ท่า ถ้าจะเทียบกับการรำไทยแล้วก็เท่ากับเป็น เพลงแม่บท ต่อจากนั้นยังมีเพลงสมิงพระรามในตับราชาธิราช มีการรำประกอบร้อง แสดงท่าประกอบตามเนื้อเพลง เช่น เพลงย่าเหล เพลงมอญดูดาว และเพลงอื่น ๆ อีกมาก การร้องจะมีคนร้องเพียงคนเดียว นั่งอยู่กับปี่พาทย์ เมื่อร้องจบปี่พาทย์ก็รับ บางเพลงก็คลอด้วยเสียงปี่ตามไปกับคนร้อง ส่วนผู้รำก็จะรำไปตามทำนองและเนื้อเพลง การร้องจะใช้ทำนองเพลงมอญ แต่เนื้อร้องเป็นภาษาไทย

การแสดงมอญรำใช้คนรำที่เป็นหญิงสาวจำนวนไม่น้อยกว่า 8 ถึง 12 คน ชุดแรกเป็นชุด 12 ภาษา จะรำหมดทั้งชุด ส่วนชุดต่อ ๆ ไปแล้วแต่เพลง บางเพลงก็ใช้คนรำเพียงสองคู่สลับกันไปเรื่อย ๆ เพื่อรอการแต่งกายในชุดต่อไป

การแต่งกายของมอญรำในงานมงคลทั่ว ๆ ไปจะแต่งชุดสีสด ๆ ทั้งชุด เว้นแต่งานศพเท่านั้นจะแต่งชุดสีดำ สไบสีขาว ส่วนการรำประกอบเพลงท่าอื่น ๆ แต่งกายตามเนื่อเรื่อง การแต่งกายรำชุดแรก 12 ภาษา จะแต่งกายแบบรามัญ (มอญ) นุ่งผ้าซิ่นมีเชิง เสื้อแขนยาวทรงกระบอก คอกลม ห่มผ้าสไบเฉียง เกล้าผมมวยรัดด้วยมะลิร้อย ทัดดอกไม้สดที่หูข้างเดียว สวมกำไลที่ข้อเท้า

ปี่พาทย์ที่ใช้ประกอบการรำมอญ จะต้องใช้ปี่พาทย์มอญเครื่องคู่เป็นอย่างน้อย เครื่องคู่ได้แก่ ฆ้องมอญวงใหญ่ ฆ้องมอญวงเล็ก ระนาดเอก ระนาดทุ้ม ปี่มอญ เปิงมางคอก โหม่งสามใบ ตะโพนมอญ ฉิ่ง ฉาบใหญ่ ฉาบเล็ก กรับ

ปัจจุบันการแสดงมอญรำไม่นิยมเฉพาะในหมู่ชาวรามัญเท่านั้น ยังนิยมทั่วไปในหมู่คนไทยอีกด้วย โดยเฉพาะชาวจังหวัดปทุมธานีและจังหวัดใกล้เคียง ก็นิยมจ้างคณะมอญรำไปแสดงในงานศพ และงานต้อนรับแขกต่างเมืองอยู่เสมอ ฉะนั้น การแสดงมอญรำกับปี่พาทย์ที่ใช้ประกอบการรำจึงเป็นอาชีพอย่างหนึ่ง ที่นิยมกันอย่างออกหน้าออกตาของชาวปทุมธานี และทำรายได้ดีอาชีพหนึ่ง